Kırık Cam Teorisi’dir (Broken Windows Theory)
*
Stanford Üniversitesi’nden profesör Philip Zimbardo’nun 1969’da yaptığı sosyal deneye dayanır. Şiddetin ve antisosyal davranışların köklerini araştıran profesör, plakası olmayan eski model iki otomobili, kaputu aralanmış vaziyette iki ayrı muhite bırakır.
*
Muhitlerden biri New York’ta yoksulların yaşadığı, eğitim seviyesi düşük Bronx’tur. Diğeri ise California’da zenginlerin yaşadığı, eğitim seviyesi yüksek Palo Alto’dur. Otomobilleri uzaktan görecek şekilde kameralar yerleştirir, olan biteni kaydetmeye başlar.
*
Gariban muhitteki sahipsiz otomobil 24 saat geçmeden iskelete dönüşür. Camları kırılır, farları parçalanır, aküsü radyatörü çalınır, döşemeleri yırtılır, zevk için tekmelenir, kaportası yamulur, kapıları sökülür, çocukların oyun alanı haline gelir.
*
Kodaman muhitteki sahipsiz otomobile kimse dokunmaz. Ertesi gün, gene kimse dokunmaz. Profesör Zimbardo eline levye alır, otomobilin camına patlatır, yürür gider. Sanki herkes bu anı bekliyordur... Otomobil anında haşat edilir, vites koluna kadar yağmalanır.
*
New York belediye başkanının anlattığı kırık cam teorisi, budur.
*
Otorite boşluğu bulaşıcıdır.
Salgından bile hızlı yayılır.
*
En büyük suçların fitilini, en küçük suçlar tutuşturur. Küçücük kibriti söndürmezsen, orman yangınına dönüşür. Huzurlu şehirlerde, güvenli mahallelerde, korunaklı sitelerde oturduğunu zannedersin ama, şiddetin muhit sınırı yoktur. Mutlaka sirayet eder.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder